Καλοσύνη,μια λησμονημένη αξία που συμφέρει να ανακτήσουμε
Κάτι που ίσως δεν γνωρίζουν πολλοί για την ψυχοθεραπεία είναι ότι συχνά, όταν φεύγουν οι θεραπευόμενοι από το δωμάτιο της συνεδρίας , ο ψυχοθεραπευτής παραμένει έχοντας και ο ίδιος δεχθεί ένα μεγάλο δώρο, έχει εξελιχθεί ως άνθρωπος.
Πριν λίγο καιρό παρακολουθούσα με ενδιαφέρον και σεβασμό πως δυο νέοι σύντροφοι και γονείς , προσπαθούσαν να βρουν τον πιο γόνιμο τρόπο για να επικοινωνήσουν στα δύο παιδιά τους την αξία της καλοσύνης και της προσφοράς. Αυτό που τους δυσκόλευε και τους έφερνε σε αντιπαράθεση και προβληματισμό ήταν ότι ναι μεν επιθυμούσαν να προσφέρουν σε κάποιους ανθρώπους που βρίσκονταν σε ανάγκη , αλλά από την άλλη αυτή η προσφορά τους γινόταν αφορμή δεύτερων σκέψεων για το πώς θα προσφέρουν χωρίς να νιώσουν εξαπατημένοι και ζημιωμένοι. Πώς θα δείξουν στα παιδιά τους ότι η καλοσύνη συμφέρει ; Αναρωτήθηκαν εάν όντως συμφέρει. Kαι αν μαθαίνοντας στα παιδιά τους να είναι καλά, οι άλλοι αργότερα τα εκμεταλλευτούν; Με μεγάλη εκτίμηση έβλεπα δυο ανθρώπους που είχαν γνήσιο ενδιαφέρον για τα παιδιά τους και ένα στέρεο σύστημα αξιών, να αμφισβητούν την λειτουργικότητα της καλοσύνης τους και να αμφιταλαντεύονται για τις πράξεις τους, καθώς μια αντίληψη που είχαν προσλάβει από τον περιβάλλον τους (πατρική οικογένεια και κοινωνία), τους εμπόδιζε να εκτιμήσουν τους εαυτούς τους και τις επιλογές τους και να υποστηρίξουν τις θέσεις τους για την αξία της καλοσύνης απέναντι στους άλλους.
Αναρωτήθηκα λοιπόν και για δικό μου όφελος πώς καταγράφεται στην κοινωνία μας η αξία της καλοσύνης .Άραγε τί σημαίνει καλός ; Συμφέρει να είσαι καλός ; Γιατί έχει ενισχυθεί στην ελληνική νοοτροπία η θέση ότι τον καλό άνθρωπο τον θεωρούν ενδεχόμενο «θύμα»;
Τελικά κερδίζει ο αδιάφορος προς τους άλλους;
Αν δούμε την έννοια της καλοσύνης στο λεξικό, είναι συνώνυμη με την «ιδιότητα του καλού ανθρώπου, αυτού που θέλει το καλό και την ευτυχία του συνανθρώπου του»(λεξικό Τριανταφυλλίδη).
Για τη διάσημη ανθρωπολόγο Μάργκαρετ Μίντ η καλοσύνη είναι δείγμα πολιτισμού. Όταν ρωτήθηκε τι θεωρούσε πρώτη ιστορική ένδειξη πολιτισμού του ανθρώπινου είδους απάντησε ένα σπασμένο ανθρώπινο μηριαίο οστό το οποίο είχε επουλωθεί. Στο ζωικό βασίλειο ένα σπασμένο μηριαίο οστό ισοδυναμούσε με θάνατο καθώς δεν ήταν δυνατή η διαφυγή του θύματος από τον κίνδυνο ούτε το κυνήγι για εύρεση τροφής. Η ένδειξη επούλωσης ενός μηριαίου οστού αποτελεί απόδειξη ότι κάποιος αφιέρωσε χρόνο για να μείνει με εκείνον που είχε το κάταγμα, τον φρόντισε και τον κουβάλησε σε ασφαλές μέρος ώστε να μην γίνει λεία άλλων ζώων. Κάποιος βοήθησε έναν άλλον άνθρωπο να βγει από τη δυσχέρειά του, κάποιος τον νοιάστηκε, αυτό για εκείνη είναι «πολιτισμός».
Η δύσκολη υπόθεση του να υποστηρίξεις την καλοσύνη
Η ευγένεια , η γενναιοδωρία, το νοιάξιμο προς τον συνάνθρωπο, η ενσυναίσθηση αποτελούν ωραία θέματα για συζήτηση , αλλά πόσο απαιτητικό είναι τελικά να τα υποστηρίξει κάποιος στην καθημερινή ζωή ;
Μια θεραπευόμενη πασχίζει να πείσει τον εαυτό της ότι οι ευγενικοί τρόποι της δεν είναι δείγμα αφέλειας ή έλλειψης δυναμισμού. Ενώ στο σήμερα γνωρίζει να σχετίζεται γνήσια και ουσιαστικά με τους άλλους ανθρώπους , βάζοντας όρους και δείχνοντας καλοσύνη , προσπαθεί με κόπο να ξεπεράσει την αμφισβήτηση προς τον εαυτό της η οποία προέρχεται από τις καταγραφές των γονιών της. Στα μάτια των γονιών της οι «άλλοι» θέλουν πάντα το κακό μας , δεν θέλουν να βλέπουν κάποιον να προοδεύει, οπότε αν είναι καλή απέναντί τους θα την εκμεταλλευτούν, ο επιτυχημένος άνθρωπος πατάει επί πτωμάτων , στη ζούγκλα βασιλεύει ο δυνατότερος και άλλες τέτοιες ιστορίες που γίνονται τροχοπέδη στην προσπάθειά της στο σήμερα να στηρίξει τις προσωπικές της αξίες και τη διαφοροποίησή της από το ρόλο του θύματος και την αποποίηση ευθύνης που εγκλώβιζαν τους γονείς της.
Δυο γονείς κοιτάζουν ύποπτα το πεντάχρονο παιδί τους που δίνει πάντα τα παιχνίδια του στα άλλα παιδιά. Γιατί δεν διεκδικεί ; Μήπως γίνει μαλθακό , μήπως ως ενήλικας δυσκολευτεί προσφέροντας πάντα στους άλλους ; Ακούω τους προβληματισμούς τους με κατανόηση. Άλλωστε οι ίδιοι είναι σε εργασίες στις οποίες επιβάλλεται να είναι ανταγωνιστικοί καθώς αυτός που φέρνει τα μεγαλύτερα νούμερα παραμένει στην εταιρία, η καλοσύνη προς τον άλλον δεν είναι ζητούμενο στο βιογραφικό τους. Το πως θα κοιτάξουν όμως το παιδί τους ,εάν το δουν ως αδύναμο και υποχωρητικό ή ως γενναιόδωρο που του είναι πιο σημαντική η επαφή και η αλληλεπίδραση με τα άλλα παιδιά παρά το ίδιο το αντικείμενο , παίζει όντως καθοριστικό ρόλο για την πορεία του παιδιού στην ενήλικη ζωή.
Αλήθεια ξέρετε πόσα παιδιά παίρνουν μαζί τους μία μπάλα για να προσφέρουν τη δυνατότητα παιχνιδιού και να πιάσουν φιλίες με τα άλλα παιδιά στην παιδική χαρά ; Η επιθυμία για παιχνίδι και συνάντηση εκφράζεται μέσα από πράξεις καλοσύνης και το πλησίασμα του άλλου. Προσφέρω στον άλλο γιατί επιθυμώ να παίξουμε παρέα, δεν του χαρίζομαι ούτε του παραχωρώ το δικαίωμα να με εκμεταλλευτεί.
Αλίμονο σε αυτόν που είναι καλός, επειδή δεν μπορεί να είναι κακός
Το να είσαι καλός δεν σημαίνει ότι έχεις άγνοια της πραγματικότητας ή ζεις σε ένα δικό σου ροζ σύννεφο. Αντιθέτως αυτός που επιλέγει να είναι καλός , το κάνει έχοντας πλήρη επίγνωση της κακίας και του «μαύρου» που είναι υπαρκτά παντού γύρω του, αλλά συνειδητά επιθυμεί να διαφοροποιηθεί από αυτά.
Επιλέγω να είμαι καλός όχι επειδή πρέπει , όχι επειδή κάποιος θα με τιμωρήσει εάν δεν είμαι, ούτε επειδή πρέπει να κερδίσω κάτι από τον άλλον.
Επιλέγω να είμαι ευγενικός , να νοιάζομαι, να προσφέρω γιατί κερδίζω πρώτος απ’ όλους εγώ ο ίδιος.
Πολύ συχνά οι άνθρωποι που δέχονται συστηματικά μετάγγιση αίματος , νιώθουν υποχρέωση προς τους αιμοδότες. Αυτό που ξεχνούν είναι ότι η αιμοδοσία είναι μια πράξη που πρωτίστως δίνει ικανοποίηση σε αυτούς που προσφέρουν αίμα. Μια πράξη καλοσύνης αποτελεί από μόνη της πολύτιμο εφόδιο στον άνθρωπο που την προσφέρει , δεν αποζητά ανταπόδοση.
Εκείνος που επιλέγει να είναι καλός δεν θυματοποιείται. Έχει πρώτα φροντιστεί ο ίδιος για να μπορεί να φροντίσει τους άλλους. Προσφέρει στους άλλους επειδή έχει μεγάλο δικό του πλεόνασμα καλοσύνης.
Η καλοσύνη στρέφεται πρώτα στον εαυτό μας και έπειτα επιτρέπει τη συνάντηση με τον Άλλον
Η καλοσύνη στρέφεται πρώτα στον εαυτό μας. Εάν δεν μπορούμε να κοιτάξουμε με τρυφερότητα εμάς τους ίδιους, θα αδυνατούμε να καλλιεργήσουμε λειτουργικές σχέσεις με τους άλλους. Η ευγένεια, η φροντίδα, ο καλός λόγος προς τον εαυτό μας , μας κάνει να είμαστε ανοιχτοί στην συνάντηση με τον άλλον.
Αλήθεια έχετε παρατηρήσει πόσο δύσκολο είναι για κάποιους συντρόφους να ανταλλάξουν όμορφα λόγια ; Οι κατηγόριες, τα παράπονα , τα «χτυπήματα κάτω από τη ζώνη» ,με ευκολία εξαπολύονται μέσα στη θεραπεία ζευγαριού, ενώ ο καλός λόγος, οι πράξεις καλοσύνης και η ανάδειξη για τον άνθρωπο που έχουμε επιλέξει να στέκεται δίπλα μας ως ο πιο «σημαντικός άλλος» στη ζωή μας, έρχονται με μεγάλη δυσκολία. Λες και οι πράξεις καλοσύνης να προορίζονται μόνο για μια φορά το χρόνο , στις γιορτές των Χριστουγέννων ,σαν να μην είναι απαραίτητες στην καθημερινότητά μας, στην σχέση μας με τον σύντροφο, με τον φίλο, με τον συνάδελφο, με τον πωλητή του σούπερ μάρκετ. Μια καλή κουβέντα που απευθύνεται γνήσια στον άλλον έχει μεγάλη δύναμη και μπορεί να φέρει αλλαγές που ούτε καν φανταζόμαστε. Μια ηλικιωμένη κυρία μοιράζεται μαζί μου πως το σχόλιο μιας άγνωστης κοπέλας που συνάντησε στο δρόμο και ανέδειξε το κομψό φόρεμά της , ήρθε στη σκέψη της και της κράτησε συντροφιά μέσα στο δύσκολο «ταξίδι» του πένθους του αγαπημένου της συζύγου.
Η καλοσύνη εξανθρωπίζει την ύπαρξη
Η καλοσύνη εξανθρωπίζει την ύπαρξη. Δεν είναι αδυναμία, αλλά ένδειξη ανθρωπινότητας. Είναι μια αξία που μας επιτρέπει να είμαστε ανοιχτοί στο πλησίασμα με τους άλλους , άρα ανοιχτοί στην ίδια τη ζωή.