Η Υπαρξιακή Κατάθλιψη συναντάται όλο και συχνότερα τις τελευταίες δεκαετίες στον δυτικό κόσμο και συνδέεται με πανανθρώπινες υπαρξιακές αναζητήσεις σχετικά με το νόημα της ζωής καθώς και τα υπόλοιπα θεμελιώδη θέματα της ύπαρξης όπως ο θάνατος, η ελευθερία, η αγάπη, ο έρωτας, η μοναξιά.
Άνθρωποι ιδιαιτέρως ικανοί , μοιάζουν κατακερματισμένοι, ασθενικοί, άχρωμοι, δυσκολεύονται να υποστηρίξουν επιθυμίες, βουλιάζουν στη θλίψη, απαξιώνουν τον εαυτό τους και ταλανίζονται από ένα διαρκές υπαρξιακό άγχος και τον ψυχικά επώδυνο φόβο του θανάτου.
Καθώς κανένα χάπι δεν μπορεί να προσφέρει τη νοηματοδότηση της ζωής, ο ψυχοθεραπευτής καλεί τον θεραπευόμενο να αναζητήσει το θάρρος να υπάρχει και να αναλάβει την ευθύνη να νοηματοδοτήσει μία ζωή που εκ προοιμίου , στερείται νοήματος και έχει αναπόφευκτη κατάληξη τη φθορά.
Η απώλεια της ικανότητας να γοητεύεσαι από τη ζωή
Τα νήπια όταν κάνουν τις πρώτες εξερευνήσεις του κόσμου που τα περιβάλλει διακατέχονται από έναν υπέρτατο ενθουσιασμό για ό,τι βρεθεί στο δρόμο τους, ακόμη και για πράγματα ή εμπειρίες που στους ενήλικες μοιάζουν άνευ σημασίας. Τί είναι αυτό που αλλάζει στην πορεία της ωρίμανσης και αποσύρουμε το πρωταρχικό δέος απέναντι στην ύπαρξη; Ο κόσμος «από-μαγεύεται» ή μήπως τελικά εμείς χάνουμε την ικανότητα να μαγευόμαστε από τα «απλά»;
Η θυμός που καθηλώνει στην κατάθλιψη
Άνθρωποι με σπουδαίες δεξιότητες παραμένουν εγκλωβισμένοι σε τραυματικά βιώματα της ζωής τους. Ακινητοποιημένοι από το θυμό για όσα αδίκως τους συνέβησαν, δυσκολεύονται να μετουσιώσουν τον πόνο σε δημιουργία και να βρουν το θάρρος να υπάρξουν χωρίς να τους ορίζει το παρελθόν τους. Εμμένοντας στην αναιτιότητα του ψυχικού πόνου που έχουν βιώσει, καθηλώνονται στο χρόνο, αναλογιζόμενοι όσα στερήθηκαν, χάνοντας όμως όλα τα όμορφα που τους αντιστοιχούν στο παρόν καθώς και τη δυναμική για το μέλλον τους.
Τις καταστάσεις που έχουμε βιώσει δεν μπορούμε να τις αλλάξουμε, τις αντιδράσεις μας όμως απέναντι σε αυτές δυνάμεθα να τις ορίσουμε. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την οδύνη, η οποία δεν είναι ευκταία, αλλά είναι παρούσα στη ζωή, παρέχει τις ευκαιρίες για να προσθέσουμε ένα βαθύτερο νόημα στη ζωή.
Καταναλωτές αγαθών, ευχάριστων στιγμών και προσώπων
Στην προσπάθεια να γεμίσουμε την κενή περιεχομένου ύπαρξη, γινόμαστε «καταναλωτές». Καταναλώνω για κάποιους σημαίνει υπάρχω. Στον αντίποδα της απραξίας και της υπαρξιακής αποχαύνωσης προβάλλει η φρενήρης συσσώρευση αγαθών, η εμμονική ενασχόληση με την αυτοβελτίωση , το «well being». Η orthorexia έχει προστεθεί ήδη στον κατάλογο των ψυχικών διαταραχών. Συμπληρώματα διατροφής, υπερτροφές, θεραπείες ομορφιάς, υπόσχονται να προσφέρουν λίγη αίσθηση ελέγχου της ζωής και επιμήκυνση της νεότητας ,ώστε να ξορκίσουμε το "κακό", το τέλος της ύπαρξης.
Personal training ,outdoor activities, ultra marathons όλα γίνονται με έναν καταιγιστικό, καταναγκαστικό ρυθμό . Ο χρόνος πρέπει να γεμίσει για να μην σκεφτόμαστε την φθαρτότητά μας. Οι στιγμές "επιβάλλεται" να καταχωρηθούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να λάβουν την πολυπόθητη αποδοχή και για να μην κατρακυλήσουν στη λήθη, αφού στερούνται πραγματικής απόλαυσης.
Η λεγόμενη νεύρωση της Κυριακής είναι γνωστή σε αρκετούς. Άνθρωποι που όλη την εβδομάδα είναι σε υπερδιέγερση , όταν λήξει το εργασιακό τους ωράριο βιώνουν κατάθλιψη, καθώς το υπαρξιακό κενό τους είναι πλέον έκθετο.
Στις διαπροσωπικές σχέσεις ακολουθείται το ίδιο μοτίβο. Η κατανάλωση προσώπων, μοιάζει βολική. Ο χρόνος είναι περιορισμένος, στα διαλείμματα από την «παραγωγή», βρίσκουμε κάποιον που δε θα μας κουράσει πολύ. Θα είναι εύκολα διαθέσιμος και θα ζητάει λίγα. Όταν καταλάβουμε ότι ούτε αυτός γεμίζει το υπαρξιακό κενό μας , προχωράμε στο επόμενο προφίλ. Μια εναγώνια προσπάθεια να ξεφύγουμε, να βρούμε έναν άνθρωπο - αγχολυτικό που θα μας ανακουφίσει για λίγο από το βάρος της ύπαρξής μας. Η απουσία δέσμευσης μοιάζει με απελευθέρωση , δεν είναι όμως πραγματική ελευθερία. Ζητώντας το λίγο μένουμε δέσμιοι της στέρησης.
Πως να ζήσω τη ζωή μου
Όπως έγραφε ένας χαρισματικός άνθρωπος και ψυχοθεραπευτής ο οποίος έζησε αρκετά χρόνια της ζωής του μέσα σε στρατόπεδα συγκέντρωσης :
«Ήταν ανάγκη να σταματήσουμε να ρωτάμε σχετικά με το νόημα της ζωής, και απεναντίας να σκεφτούμε εμάς ως εκείνους που τους ρωτάει η ζωή- κάθε μέρα και ώρα».
Ο επαναπροσδιορισμός του νοήματος της ζωής θα προέλθει από εμάς τους ίδιους. Ενήμεροι συνεχώς για το τέλος, καλούμαστε να ξανακερδίσουμε την νηπιακή ικανότητα να γοητευόμαστε από τα απλά και σπουδαία της ύπαρξης.
